Contact is het allerbelangrijkste, ook en misschien wel juist, voor de mens met autisme. Er komen vele zelfdodingen voor onder hen vanwege de confrontatie met de wereld, dus bevraag ze zelf over hun autisme, vul het niet zelf in met hoe jij denkt dat het voor die ander zal zijn. Ze hebben namelijk heel veel kennis over hun autisme, maar hebben er soms (nog) geen woorden voor of hebben een duidelijk kader nodig.
Martine Delfos nam de bezoekers mee in haar denkwijze en theorie tijdens haar lezing over Rijping op donderdag 22 november 2018 bij AIC Woerden. En dat lukte, de zaal luisterde geboeid. Bij typische mensen (zonder autisme) ontwikkelt zich eerst het sociale, daarna het cognitieve. Bij de atypische mens (met autisme) is dat precies andersom. Ze zijn steeds aan het denken, hebben nog geen tijd voor contact, zijn er nog niet rijp voor. Rijping is de ontwikkeling van de hersencellen en die rijpen volgens Delfos op verschillende gebieden door tot ongeveer de 35-jarige leeftijd.
Blijf in contact
Dus als een kind geen contact lijkt te willen hebben of apathisch is, moet je proberen te ontdekken wat er aan de hand is. Negeer het niet maar blijf in contact, houdt het kind alert want zoals Hans Asperger al ontdekte: het sociale inzicht is scherp maar de ervaring erin blijft achter, dus is er geen sociale rijkdom. Oftewel: ze hebben je wel door maar beschikken over weinig sociale vaardigheden, rijkdom en ontwikkeling. Rijping vindt plaats door aandacht en respect. Uitleggen van dingen. Het heeft tijd nodig.
Eerst wereld ontdekken
Een jong kind dat niet wil praten, kan niet gemeten worden en krijgt dan al gauw het stempel verstandelijk beperkt. Maar ze is ervan overtuigd dat autisme en verstandelijke beperking niet binnen 1 persoon kunnen zijn, het is het een of het ander, zo wijst ook basisonderzoek uit 2000 uit. Kinderen met autisme zijn op jonge leeftijd meer bezig met te kijken hoe de wereld in elkaar zit, ontdekken hoe de schaduw is die naast je loopt, gaf ze als voorbeeld. Kinderen die pas op hun 5e of 6e gaan praten hebben lang kunnen denken, het zijn de meest briljante kinderen. Het probleem is dat ze veel hebben gedacht maar er nog geen woorden voor hebben.
Leren te leren
Als deze kinderen dan eindelijk naar school mogen, moeten ze leren maar weten niet hoe want tot nu toe hadden ze zichzelf alles aangeleerd, alles in hun eentje ontdekt en denken alles al te moeten kunnen. Als ze opeens moeten rekenen of tekenen, lukt dat niet, worden ze boos en gestrest, gaan onder de tafel liggen. Leg uit dat ze kunnen leren door te doen, te oefenen, dat het niet erg is dat het eerst buiten de lijntjes gaat. Ze zijn nog te jong om te weten dat je niet alles kunt weten. Als je zelf uitgedacht bent is dat misschien niet einde verhaal, er zijn anderen die ook veel weten zoals de leraar, waar ze van kunnen leren door te luisteren. Leg dat uit, anders lopen ze al vast in het basisonderwijs.
Verbinding leggen
Rijping is een hele specifieke activiteit van de hersenen, als het niet gebeurt, wacht het tot het wel kan en dan worden er vliegensvlug verbindingen gelegd, belangrijk, want rijping alleen is niet voldoende. De hersencellen moeten verbindingen maken. Een duidelijk voorbeeld gaf ze over een jongetje van 7 met autisme en zware epileptische aanvallen, die uit angst niet naar de wc durfde en een luier nodig had. Toen Martine hem via zijn moeder liet nadenken over de zin ‘ik denk dat je het wel voelt aankomen’, kon hij die verbinding leggen en ging van de een op de andere dag gewoon naar de wc. Hij had al 7 jaar ervaring en wist best wanneer er een aanval kwam, het was alleen nodig hem dit te vertellen. Het was latent aanwezig maar moest benoemd worden om er uit te komen.
Autisme is dus geen defect maar een vertraging. Zo kan het dat er een regenboog van leeftijden binnen 1 persoon is. Je leert datgene op het moment dat je er rijp voor bent en ieder mens heeft zijn of haar eigen capaciteiten daarin. Daar moet de omgeving begrip en geduld voor opbrengen, het kan jaren en jaren duren. “Als we maar kunnen begrijpen dat we niet alles begrijpen”, gaan we respectvoller met elkaar om.”
De Powerpointpresentatie van Martine Delfos is te vinden bij Documenten
